ASELSAN tarafından geliştirilen Çelik Kubbe, Türkiye’nin artan hava savunma ihtiyaçlarına cevap vermek için tasarlanmış çok katmanlı bir hava savunma sistemidir. Türkiye, özellikle sınır güvenliği ve stratejik altyapıların korunması konusunda yeni nesil bir hava savunma çözümü geliştirme ihtiyacı duymuş ve bu amaçla ASELSAN tarafından “Çelik Kubbe” projesi hayata geçirilmiştir. Bu sistem, düşük ve orta irtifa tehditlerine karşı hava sahasını koruma amacı taşır ve hem askeri hem de sivil alanlarda kullanılabilir.
Bu yazıda, ASELSAN’ın Çelik Kubbe sisteminin tarihçesi, teknik özellikleri, geliştirilme süreci, radar ve füze bileşenleri, entegre sistemler, operasyonel kullanımı, avantajları, sınırlamaları ve gelecek potansiyeli detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
ASELSAN’ın Çelik Kubbe Projesinin Gelişim Süreci
ASELSAN, Türkiye’nin savunma sanayisinin lider firmalarından biri olarak 1975 yılından bu yana çeşitli askeri ve sivil teknolojiler geliştirmektedir. Çelik Kubbe projesi, özellikle Suriye ve Irak sınırlarında yaşanan çatışmalarda roket, top ve havan saldırılarının (C-RAM) arttığı dönemde, bu tür tehditlere karşı daha etkin bir çözüm bulma amacıyla gündeme gelmiştir.
Projenin resmi başlangıcı 2015 yılına dayanmaktadır. ASELSAN, Milli Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri ile iş birliği içinde, Çelik Kubbe sistemini yerli kaynaklarla geliştirme kararı almıştır. Çalışmalar, özellikle NATO ve diğer ülkelerin kısa menzilli hava savunma sistemlerinden edinilen tecrübeler doğrultusunda şekillendirilmiş ve 2020’lerin başında sistemin prototipi tamamlanmıştır. Çelik Kubbe, aynı zamanda Türkiye’nin yerli ve milli savunma sanayi hamlesinin önemli bir parçası olarak değerlendirilmektedir.
Teknik Özellikler ve Bileşenler
Çelik Kubbe Hava Savunma Sistemi, bir dizi ileri teknoloji radar, füze ve komuta kontrol unsurlarından oluşur. Sistemin temel bileşenleri şunlardır:
2.1. Radar Sistemi
Çok Fonksiyonlu Radar (ÇFR): Çelik Kubbe’nin radar sistemi, ASELSAN tarafından geliştirilen çok fonksiyonlu radar (ÇFR) ile donatılmıştır. Bu radar, 360 derece dönebilen, aktif faz dizinli bir radar (AESA) teknolojisi kullanarak çok sayıda hedefi eşzamanlı olarak takip edebilir.
- Frekans Bandı: X-bandında çalışan radar, yüksek çözünürlüklü ve düşük sinyal kesilmesi özelliklerine sahiptir. X-band, kısa menzilli hava savunma sistemleri için idealdir, çünkü yüksek frekanslar daha hassas tespit ve izleme sağlar.
- İzleme Kapasitesi: ÇFR, aynı anda yüzlerce hedefi izleyebilir ve gelen tehditleri otomatik olarak sınıflandırabilir. Hedef tanımlama algoritmaları sayesinde roket, top ve havan mermilerini (C-RAM) anında tespit eder.
- Algılama Menzili: Çelik Kubbe’nin radarı, 70 km’ye kadar olan tehditleri tespit edebilir ve 30 km’ye kadar etkin bir müdahale alanı sunar.
2.2. Füze Sistemleri
Çelik Kubbe, düşük ve orta irtifa tehditlerine karşı kullanılan bir dizi füze sistemiyle donatılmıştır. Sistemde kullanılan ana füze türleri şunlardır:
- Hisar Füzeleri: Çelik Kubbe, ASELSAN ve ROKETSAN tarafından geliştirilen Hisar-A+ ve Hisar-O+ füzeleriyle entegre edilmiştir.
- Hisar-A+: Düşük irtifada tehditleri imha etmek için tasarlanmıştır. 15 km’ye kadar menzile sahiptir ve özellikle insansız hava araçları (İHA), helikopterler ve alçak uçuş yapan uçaklara karşı etkilidir.
- Hisar-O+: Orta irtifa tehditlerine karşı geliştirilmiş bir füze sistemidir. 25 km menzili ile daha büyük ve yüksekten uçan hedeflere karşı kullanılabilir.
- Atış Kontrol Mekanizması: Çelik Kubbe, atış kontrol sistemine entegre edilen çoklu füze atış kabiliyetine sahiptir. Radar verilerini kullanarak, tehditlerin türünü, hızını ve yönünü hesaplar ve gerekli füzeleri ateşler.
2.3. Komuta ve Kontrol (C2) Sistemi
Çelik Kubbe’nin komuta ve kontrol sistemi, ASELSAN’ın gelişmiş yazılım çözümleriyle donatılmıştır. Bu sistem, sahada bulunan tüm radar, füze ve sensörleri entegre bir ağ üzerinden birbirine bağlar ve gerçek zamanlı veri aktarımını sağlar.
- Veri Füzyonu: Sistemin C2 bileşeni, radar ve sensörlerden gelen bilgileri birleştirir, analiz eder ve tehdit değerlendirmesi yapar. Bu veri füzyonu, operatörlerin hızlı karar vermesine olanak tanır.
- Otomatik Hedef Belirleme: Sistem, tehditlere otomatik olarak tepki verme kapasitesine sahiptir. Tanımlanan bir tehdit durumunda, operatör onayı olmaksızın füzeleri ateşleyebilir.
- Mobilite ve Modülerlik: Çelik Kubbe’nin C2 birimi mobil bir platform üzerine kuruludur ve farklı operasyon alanlarına hızla konuşlandırılabilir.
2.4. Elektronik Harp (EH) Bileşenleri
Çelik Kubbe, elektronik harp tehditlerine karşı da korunmaktadır. ASELSAN tarafından geliştirilen elektronik harp bileşenleri, radar karıştırma ve aldatma tekniklerine karşı sistemin direncini artırır.
- Karıştırma ve Sinyal Bastırma: EH bileşenleri, düşman radar sinyallerini algılar ve bu sinyalleri bozarak Çelik Kubbe’nin tespit edilmesini zorlaştırır.
- Anti-Jamming Teknolojisi: Çelik Kubbe’nin radar ve iletişim sistemleri, düşman karıştırıcılarına karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanmıştır. Anti-jamming teknolojisi, frekans atlamalı yayılım modülasyonunu kullanarak sinyal bozulmasını minimize eder.
Çalışma Prensibi ve Operasyonel Kullanım
Çelik Kubbe, radar ve sensörler yardımıyla sürekli olarak hava sahasını tarar ve potansiyel tehditleri tespit eder. Bir roket, top veya havan mermisi tespit edildiğinde, sistem otomatik olarak hedefin hızını, menzilini ve yönünü hesaplar. Hedefin türü belirlendikten sonra, uygun füze sistemi kullanılarak müdahale edilir.
3.1. Tehdit Algılama ve İzleme
- Sürekli Gözetim: Radar sistemi, 360 derece tarama yaparak çevresel tehditleri anında algılar.
- Hedef Önceliklendirme: Tespit edilen tehditler, öncelik sırasına göre sınıflandırılır ve en tehlikeli hedefe öncelikli müdahale edilir.
3.2. Atış Kontrol ve Müdahale
- Füze Ateşleme: Hedef belirleme ve füze kilitleme işlemi tamamlandıktan sonra, operatör onayı veya otomatik modda füze ateşlenir.
- İmha ve Takip: Füzeler, hedefe ulaşana kadar radar ve sensörler tarafından yönlendirilir ve tehdit imha edilir.
Avantajları ve Sınırlamaları
4.1. Avantajları
- Çok Katmanlı Savunma: Çelik Kubbe, hem alçak hem de orta irtifa tehditlerine karşı savunma yapabilen çok katmanlı bir hava savunma sistemidir.
- Yerli Üretim ve Maliyet Etkinliği: Sistemin tüm bileşenleri yerli olarak üretildiği için maliyet etkinliği yüksektir ve dışa bağımlılığı azaltır.
- Mobilite ve Esneklik: Mobil bir platforma sahip olması, sistemin çeşitli operasyon alanlarına hızla konuşlandırılmasına olanak tanır.
- Elektronik Harp Dayanıklılığı: Elektronik harp sistemleri, sistemin düşman elektronik saldırılarına karşı korunmasını sağlar.
4.2. Sınırlamaları
- Menzil Kısıtlamaları: Çelik Kubbe, daha çok kısa ve orta menzilli tehditlere karşı etkili olup, daha uzun menzilli balistik füzelere karşı sınırlı bir savunma sunabilir.
- Yüksek Maliyetli Füzeler: Kullanılan füzeler maliyetlidir ve sürekli kullanım durumunda maliyet artışına neden olabilir.
- Karmaşık Lojistik ve Eğitim Gereksinimleri: Sistem, operatörlerin ileri düzeyde eğitim almasını ve lojistik desteğin kesintisiz olmasını gerektirir.
- Gelecek Potansiyeli ve Geliştirme Yönleri
ASELSAN’ın Çelik Kubbe projesi, Türkiye’nin hava savunma kabiliyetlerini artırma ve bu alanda dışa bağımlılığı azaltma hedefine önemli bir katkı sunmaktadır. Gelecekte, sistemin menzilinin artırılması gündemdedir. Ayrıca füze ve radar teknolojilerinin daha da geliştirilmesi ve daha büyük ölçekli entegrasyon projeleri üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Bunun yanında, yapay zeka destekli tehdit algılama ve otomatik hedefleme sistemleri ile sistemin etkinliğinin artırılması hedeflenmektedir.
- Sonuç
ASELSAN tarafından geliştirilen Çelik Kubbe, Türkiye’nin modern hava savunma ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmış, yenilikçi ve ileri teknolojiye sahip bir sistemdir. Radar, füze, komuta ve kontrol, elektronik harp gibi birçok farklı bileşeni bünyesinde barındırır. Ayrıca bu sistem, çok katmanlı savunma kabiliyeti sunar. Gelecekte yapılacak geliştirmelerle birlikte, Çelik Kubbe’nin Türkiye ve dost ülkelere daha kapsamlı bir hava savunma çözümü sunacağı öngörülmektedir.
Bir yanıt yazın